Apele o krew – zawsze aktualne

Jakiś czas temu w mediach społecznościowych powielany był apel o krew dla chorej dziewczynki. Ludzie chętnie go udostępniali. Apel okazał się złośliwym żartem wobec osoby, której numer telefonu podano w ogłoszeniu. Łatwo zrozumieć rozgoryczenie oszukanych. Jednak fałszywy w apelu mógł być tylko numer telefonu, bo faktem jest, że zawsze gdzieś jakaś chora dziewczynka potrzebuje krwi.

Mimo postępu medycyny krwi wciąż nie da się niczym zastąpić, nie można jej też uzyskać sztucznie. Niezbędna jest w wielu stanach zagrożenia życia (krwotoki, urazy, wypadki), a także w leczeniu niedokrwistości towarzyszącej wielu chorobom, w tym nowotworowym.

Nie każdą krew można przetoczyć każdemu. Zasady transfuzji krwi wynikają z możliwości występowania przeciwciał przeciwko antygenom różnych układów grupowych krwi. I tak np. krew grupy 0Rh- można przetoczyć każdej osobie, ale osoba z tą grupą może otrzymać tylko krew od dawcy z tą samą grupą krwi. Natomiast osoba z grupą ABRh+ może otrzymać dowolną krew, natomiast może być dawcą jedynie dla osoby z tą samą grupą krwi. Zasady transfuzji obrazuje infografika zamieszczona poniżej.

Najczęściej spotykanymi grupami krwi są ARh+ i 0Rh+ – takie grupy ma odpowiednio 32 proc. i 31 proc. Polaków. Rzadziej występuje BRh+ (15 proc.), znacznie rzadziej: ABRh+ (7 proc.), 0Rh- i ARh- (po 6 proc.). Najrzadszymi grupami są BRh- (2 proc.) ABRh- (1 proc.). Każda grupa krwi jest jednak potrzebna.

Nie trzeba znać swojej grupy, aby oddać krew – ośrodek dokonujący pobrania i tak ją oznaczy.

Kto może być krwiodawcą

Krwiodawcą może zostać każda zdrowa osoba w wieku 18-65 lat, ważąca powyżej 50 kilogramów.

Za każdym razem przed oddaniem krwi należy wypełnić szczegółowy kwestionariusz, który pozwala wstępnie stwierdzić, czy potencjalny krwiodawca nie powinien zostać z jakichś powodów wykluczony. Na stałe dyskwalifikują przede wszystkim poważne choroby; czasowa dyskwalifikacja może być spowodowana np. przeziębieniem, miesiączką, wyrwaniem zęba, a także zrobieniem tatuażu.

W dniu oddania krwi należy być wypoczętym i zdrowym, nie brać żadnych leków (nie dotyczy to większości suplementów diety czy środków antykoncepcyjnych, trzeba jednak poinformować o tym lekarza kwalifikującego).

Aby oddać krew, trzeba mieć ze sobą dokument ze zdjęciem. Od potencjalnego dawcy pobiera się do podstawowych badań próbkę krwi, następnie badany jest przez lekarza, który ostatecznie kwalifikuje do oddania krwi.

Krew oddać można w regionalnych centrach krwiodawstwa oraz w oddziałach terenowych, które funkcjonują np. w niektórych szpitalach, a także w mobilnych punktach poboru. Listę punktów oraz harmonogram akcji krwiodawstwa można znaleźć np. na stronie Narodowego Centrum Krwi (www.nck.gov.pl).

Jak pobiera się krew od dawców?

Od krwiodawców pobiera się tzw. krew pełną albo określone składniki krwi.

Krew pełna może być pobierana nie częściej niż sześć razy w roku od mężczyzn i nie częściej niż 4 razy w roku od kobiet, a przerwa pomiędzy pobraniami nie może być krótsza niż 8 tygodni dla mężczyzn i 12 tygodni dla kobiet.

Jednorazowo można pobrać ok. 450 ml krwi pełnej. Zabieg trwa ok. 10 minut.

Odseparowanie określonych składników z krwi pełnej (afereza) to zabieg polegający na uzyskaniu z krwi pełnej:

• krwinek czerwonych (erytroafereza),
• płytek krwi (trombafereza),
• osocza (plazmafereza)
• granulocytów – rodzaju białych krwinek (leukafereza).

W zależności od rodzaju aferezy, zmienia się czas trwania zabiegu, dopuszczalna objętość pobrania i okres minimalnej przerwy pomiędzy pobraniami.

Oddawanie krwi jest bezpieczne i – poza dyskomfortem związanym z ukłuciem igłą – bezbolesne. Każdy dawca otrzymuje po oddaniu krwi posiłek regeneracyjny – zwykle jest to osiem tabliczek czekolady.

Przywileje krwiodawców

W Polsce krew oddaje się nieodpłatnie. Jednak z byciem krwiodawcą wiążą się pewne korzyści. W dniu oddania krwi dawcy przysługuje zwolnienie od pracy – na podstawie zaświadczenia wystawionego przez placówkę publicznej służby krwi. Pracodawcę należy jednak uprzedzić o planowanej nieobecności.

Krwiodawcy przysługuje również ulga podatkowa, w wysokości uzależnionej od ilości oddanej krwi. Wysokość ulgi oblicza się, mnożąc ilość oddanej honorowo krwi (lub jej składników) przez przyjęty dla tej ulgi przelicznik – aktualnie jest to 130 zł za litr pobranej krwi.

Każdy krwiodawca, który oddawał krew w ciągu ostatniego roku, może korzystać ze zniżek w ramach akcji Dawcom w Darze. Uczestniczące w niej placówki (np. schroniska, punkty usługowe, sklepy) udzielają 10-30 proc. rabatu na swoje usługi i produkty, zaś większość muzeów, teatrów i kin oferuje ulgowe bilety wstępu.

Zasłużonym krwiodawcom – którzy oddali co najmniej 5 litrów (kobiety) lub 6 litrów krwi (mężczyźni) albo odpowiadającą tej objętości ilość innych składników krwi – przysługuje tytuł i odznaka „Zasłużonego Honorowego Dawcy Krwi”. Z tym zaś wiąże się m.in. prawo do korzystania poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej, usług farmaceutycznych udzielanych w aptekach oraz zniżki na określone leki. Niektóre samorządy oferują zasłużonym krwiodawcom ulgi na przejazdy komunikacją miejską.